Odpowiedzialność funkcjonariusza publicznego – rodzaje, konsekwencje i ochrona

29 października, 2024

Odpowiedzialność funkcjonariuszy publicznych — rodzaje, konsekwencje i znaczenie ochrony ubezpieczeniowej

Funkcjonariusze publiczni, czyli osoby działające w imieniu organów administracji publicznej lub z ich upoważnienia, mogą ponosić odpowiedzialność na wielu płaszczyznach: karną, administracyjną i cywilną. Często działania lub zaniedbania urzędników, które są niezgodne z prawem, mogą prowadzić do konsekwencji w różnych obszarach jednocześnie. Dlatego tak ważne jest, aby urzędnicy mieli zapewnioną kompleksową ochronę ubezpieczeniową, która zabezpieczy ich interesy.

W tym artykule wyjaśniamy, jakie rodzaje odpowiedzialności mogą dotyczyć funkcjonariuszy publicznych oraz jak odpowiednie ubezpieczenie może pomóc w ich ochronie.

Odpowiedzialność majątkowa za rażące naruszenie prawa

Co to oznacza?

Odpowiedzialność majątkowa za rażące naruszenie prawa odnosi się do sytuacji, gdy funkcjonariusz publiczny dopuści się poważnego naruszenia przepisów prawa podczas wykonywania swoich obowiązków. Takie naruszenia mogą obejmować np. przekroczenie uprawnień, nadużycie władzy czy działanie na szkodę interesu publicznego.

Jak to działa?

Regres: Jest to mechanizm prawny, w którym urzędnik jest zobowiązany do zwrotu organowi administracji publicznej kwoty, którą ten organ musiał wypłacić poszkodowanemu w wyniku działań urzędnika. Oznacza to, że jeśli poszkodowany otrzyma odszkodowanie od organu, funkcjonariusz może być zobowiązany do jego zwrotu.
Postępowanie wyjaśniające: Jeśli istnieją podstawy do podejrzenia rażącego naruszenia prawa, prokurator może wszcząć postępowanie wyjaśniające. Celem tego postępowania jest ustalenie, czy urzędnik powinien odpowiadać cywilnie za swoje działania.
Ograniczenie kwoty: Maksymalna kwota, jaką urzędnik może być zobowiązany zwrócić, wynosi równowartość jego 12-miesięcznego wynagrodzenia. Dzięki temu mechanizmowi odpowiedzialność ma charakter proporcjonalny do osiąganych dochodów.

Dlaczego to ważne?

Odpowiedzialność majątkowa może stanowić znaczące obciążenie finansowe dla urzędnika. Dodatkowo, koszty postępowania sądowego oraz wynagrodzenie prawnika mogą znacznie obciążyć jego budżet osobisty. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do poważnych problemów finansowych, a nawet zniszczenia reputacji zawodowej.

Jak może pomóc ubezpieczenie?

Pokrycie kosztów: Odpowiednio dobrana polisa ubezpieczeniowa może pokryć zarówno kwotę roszczenia, jak i koszty obrony prawnej, minimalizując tym samym finansowe obciążenie urzędnika.
Spokój ducha: Mając ochronę ubezpieczeniową, urzędnik może skupić się na swoich obowiązkach bez obaw o potencjalne konsekwencje finansowe wynikające z ewentualnych naruszeń prawa.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Co to oznacza?

Naruszenie dyscypliny finansów publicznych to każde działanie lub zaniechanie funkcjonariusza publicznego, które jest sprzeczne z zasadami gospodarowania środkami publicznymi. Może to obejmować m.in. nieprzestrzeganie procedur przy udzielaniu zamówień publicznych, niewłaściwe zarządzanie budżetem czy nadużycie mienia publicznego.

Jakie mogą być konsekwencje?

Kary pieniężne: Funkcjonariusz może zostać obciążony karą finansową proporcjonalną do wagi naruszenia.
Ograniczenia zawodowe: Może to obejmować zakaz pełnienia określonych funkcji, degradację stanowiska czy inne sankcje, które mogą wpływać na dalszą karierę zawodową.
Stres i uciążliwość: Samo wszczęcie postępowania, mającego charakter quasi-karny, wiąże się z dużym stresem i obciążeniem emocjonalnym dla urzędnika, który staje się „obwinionym”.

Jak może pomóc ubezpieczenie?

Pokrycie kosztów postępowania: Ubezpieczyciel może sfinansować koszty związane z prowadzeniem postępowania, co odciąża urzędnika od konieczności pokrywania tych wydatków z własnej kieszeni.
Pomoc prawna: Polisa może obejmować koszty wynajęcia prawnika, który będzie reprezentował urzędnika w postępowaniu.
Pokrycie kary: W niektórych przypadkach ubezpieczenie może pokryć nałożoną karę pieniężną, co znacznie redukuje finansowe obciążenie urzędnika.

Odpowiedzialność wobec pracodawcy

Co to oznacza?

Odpowiedzialność wobec pracodawcy dotyczy sytuacji, w których urzędnik publiczny nienależycie wykonuje swoje obowiązki, co skutkuje szkodą dla pracodawcy, czyli organu administracji publicznej. Regulują to zarówno specyficzne przepisy dotyczące służby publicznej, jak i ogólne zasady Kodeksu pracy.

Jakie mogą być konsekwencje?

Roszczenia finansowe: Pracodawca może żądać od urzędnika odszkodowania za poniesioną szkodę, co może znacząco obciążyć finansowo pracownika.
Ryzyko utraty pracy: Powtarzające się uchybienia mogą prowadzić do dyscyplinarnego zwolnienia z pracy, co negatywnie wpływa na stabilność zawodową i finansową urzędnika.

Jak może pomóc ubezpieczenie?

Obrona prawna: Ubezpieczenie może pokryć koszty prawnika, który będzie bronił urzędnika przed roszczeniami pracodawcy.
Pokrycie roszczenia: Polisa może sfinansować kwotę, której domaga się pracodawca, eliminując konieczność pokrywania tych kosztów z własnych środków.

Odpowiedzialność karna

Co to oznacza?

Odpowiedzialność karna odnosi się do sytuacji, w której urzędnik publiczny przekracza swoje uprawnienia, nadużywa władzy, popełnia przestępstwo lub zaniedbuje swoje obowiązki w sposób, który narusza przepisy Kodeksu karnego. Może to obejmować m.in. korupcję, oszustwa, nadużycia finansowe czy inne przestępstwa związane z pełnioną funkcją.

Jakie mogą być konsekwencje?

Kary osobiste: Mogą obejmować grzywny, ograniczenie wolności, a w skrajnych przypadkach kara pozbawienia wolności. Takie kary mają bezpośredni wpływ na życie osobiste i zawodowe urzędnika.
Skutki dla reputacji: Wyrok skazujący może poważnie wpłynąć na reputację urzędnika, prowadząc do utraty zaufania społecznego i zawodowego, co może utrudnić dalszą karierę.

Czy ubezpieczenie może pomóc?

Ochrona prawna: Choć ubezpieczenie nie pokryje nałożonej kary, może sfinansować koszty obrony prawnej, w tym honoraria adwokata i inne wydatki związane z procesem karnym.
Wsparcie w procesie: Profesjonalny adwokat, finansowany przez polisę, może zwiększyć szanse na korzystny wynik postępowania, minimalizując potencjalne negatywne skutki prawne i finansowe.

Dlaczego warto zainwestować w odpowiednie ubezpieczenie?

Korzyści:

Ochrona finansowa: Ubezpieczenie zabezpiecza przed nieprzewidzianymi wydatkami związanymi z różnymi rodzajami odpowiedzialności, co chroni stabilność finansową urzędnika.
Spokój i pewność: Dzięki kompleksowej ochronie ubezpieczeniowej urzędnik może skupić się na swoich obowiązkach zawodowych, nie martwiąc się o potencjalne konsekwencje prawne i finansowe.
Profesjonalne wsparcie: Ubezpieczenie zapewnia dostęp do ekspertów, takich jak prawnicy, którzy pomagają w trudnych sytuacjach prawnych, zwiększając szanse na pozytywne rozwiązanie sprawy.

Podsumowanie

Funkcjonariusze publiczni są narażeni na różne rodzaje odpowiedzialności, które mogą mieć poważne konsekwencje finansowe i zawodowe. Odpowiednio dobrane ubezpieczenie to inwestycja w bezpieczeństwo i stabilność zawodową, która chroni przed nieprzewidzianymi sytuacjami oraz pozwala na spokojne wykonywanie obowiązków służbowych.

Masz pytania lub potrzebujesz dodatkowych informacji?

Skontaktuj się z nami, a chętnie pomożemy!

Jeśli jesteś zainteresowany zawarciem umowy ubezpieczenia lub chcesz dowiedzieć się więcej o możliwościach ochrony przed ryzykiem związanym z pełnioną funkcją, zapraszamy do kontaktu. Nasi specjaliści pomogą dobrać najlepszą ofertę dostosowaną do Twoich potrzeb.

Dodatkowe wskazówki dla funkcjonariuszy publicznych:

Regularne szkolenia: Uczestnictwo w szkoleniach z zakresu prawa i etyki zawodowej może pomóc w uniknięciu błędów prowadzących do odpowiedzialności.
Konsultacje prawne: W przypadku wątpliwości dotyczących podejmowanych decyzji, warto skonsultować się z prawnikiem, aby upewnić się, że działania są zgodne z obowiązującymi przepisami.
Dokumentowanie działań: Prowadzenie dokładnej dokumentacji swoich działań i decyzji może stanowić ważny dowód w przypadku ewentualnych postępowań prawnych.
Odpowiedzialność zbiorowa: W niektórych przypadkach odpowiedzialność może dotyczyć całego zespołu lub jednostki, dlatego ważne jest, aby działać zgodnie z procedurami i standardami obowiązującymi w danym organie.

Dzięki tym działaniom oraz odpowiedniej ochronie ubezpieczeniowej, funkcjonariusze publiczni mogą efektywnie zarządzać ryzykiem związanym z pełnioną funkcją, minimalizując potencjalne negatywne konsekwencje i zapewniając sobie stabilność zawodową oraz finansową.

Emilia Sobierajska

Radca Prawny | Broker Ubezpieczeniowy

POWRÓT

Higiena cyfrowa i polisa cyber na dobry początek

15 lipca, 2024

Komunikacja, zakupy, bankowość, praca zdalna to tylko niektóre z obszarów, w których intensywnie korzystamy z sieci. Jednakże wraz z wygodami jakie niesie ze sobą technologia, pojawiają się również liczne zagrożenia, często przez nas niezauważane, ale również (mając ich świadomość) niestety ignorowane. Zrozumienie i wdrażanie zasad bezpieczeństwa cyfrowego oraz świadomość znaczenia ubezpieczenia od ryzyk cybernetycznych znacząco zwiększają nasze bezpieczeństwo w sieci, oszczędzają sporo czasu, pieniędzy i zdrowia.

Bezpieczeństwo cyfrowe i ubezpieczenie od ryzyk cybernetycznych – kluczowe w komunikacji, zakupach online, bankowości i pracy zdalnej, chronią przed zagrożeniami w sieci, oszczędzając czas, pieniądze i zdrowie

Zagrożenia w sieci

Wśród najczęściej spotykanych zagrożeń internetowych wymienia się phishing, malware, ataki typu ransomware czy wycieki danych. Phishing polega na podszywaniu się pod zaufane osoby lub instytucje w celu wyłudzenia poufnych informacji takich jak dane logowania czy numery kart kredytowych. Ataki malware to wprowadzenie złośliwego oprogramowania na komputer ofiary, co może prowadzić do kradzieży danych, monitorowania aktywności lub uszkodzenia systemu. Ransomware to forma ataku, w której hakerzy szyfrują dane ofiary i żądają okupu za ich odblokowanie. Wycieki danych mogą nastąpić w wyniku błędów ludzkich lub celowych działań cyberprzestępców, co może prowadzić do nieuprawnionego dostępu do wrażliwych informacji.

Aktualna sytuacja

Z raportu Cisco Cybersecurity Readiness Index 2024, który analizuje gotowość organizacji na całym świecie do stawienia czoła współczesnym zagrożeniom cybernetycznym, wynika, że 88% polskich firm jest w początkowej fazie „dojrzałości” gotowości na cyberzagrożenia, a tylko 1% (przy 3% na świecie) określa się jako gotowe na tego typu zagrożenia. Blisko 3 na 4 badane firmy wyrażają obawę, że incydent cybernetyczny zakłóci ich działalność w ciągu najbliższych 12-24 miesięcy, co jest również zbieżne z globalnymi obawami. Pomimo tego stanu, aż 31% firm czuje się pewna swoich zdolności do zachowania odporności w sytuacji kryzysu cyberbezpieczeństwa. Dane te pokazują, że polskie firmy mogą przesadnie wierzyć w swoje możliwości obrony przed zagrożeniem cybernetycznym i niewłaściwie oceniają rzeczywistość oraz skalę wyzwań, przed którymi stoją, żeby nie powiedzieć dosadniej – lekceważą je.

Higiena cyfrowa jako fundament bezpieczeństwa

Jak zatem zabrać się za poprawę tego stanu rzeczy?

Pierwszym elementem poprawy stanu cyberświadomości powinno być zadbanie o swoją higienę cyfrową, rozumianą jako zbiór praktyk mających na celu ochronę naszych danych i urządzeń przed zagrożeniami cybernetycznymi. Obejmuje ona zarówno techniczne, jak i behawioralne aspekty korzystania z technologii.

Podstawą „technicznej” e-higieny powinno być stosowanie silnych i unikatowych haseł do różnych kont. O sile hasła decyduje jego długość i oryginalność. Możliwości pamięciowe przeciętnego ludzkiego mózgu oscylują w granicach kilkunastu haseł. Jednak przy niezliczonej liczbie kont online i dostępowych do infrastruktury służbowej nie jest możliwe zapamiętanie ich wszystkich. Z pomocą przychodzą nam menedżery haseł, które służą do ich przechowywania. Można powiedzieć, że są to cyfrowe sejfy na notatniki z hasłami.

Coś co praktycznie nie wymaga żadnego wysiłku od użytkownika i można zastosować to właściwie od zaraz to uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA). Jest to metoda zabezpieczania dostępu do kont online poprzez wymaganie dwóch odrębnych form potwierdzenia tożsamości użytkownika. Tradycyjnie polega to na połączeniu czegoś, co użytkownik zna (jak hasło), z czymś co posiada (np. telefon komórkowy). Dzięki 2FA, nawet jeśli cyberprzestępca zdobędzie hasło do konta, nie będzie mógł uzyskać dostępu do niego bez drugiego składnika uwierzytelnienia. Znacząco zwiększa to poziom bezpieczeństwa, chroniąc przed atakami m.in. phishingowymi.

Kolejnym ważnym elementem jest aktualizowanie na bieżąco używanego oprogramowania – systemów operacyjnych i aplikacji. Aktualizacje często zawierają poprawki bezpieczeństwa, które eliminują wykryte luki.

Jednym z kluczowych działań, które pozwolą utrzymać ciągłość biznesową i zmniejszą skutki ewentualnego cyberataku, jest wykonywanie regularnych kopii zapasowych. Utrata wskutek cyberataku lub nawet zdarzenia losowego takiego jak awaria serwera, kluczowych danych może oznaczać poważne przestoje, straty finansowe i uszczerbek na reputacji. Regularne backupy umożliwiają szybkie odzyskanie danych i kontynuowanie działalności bez większych zakłóceń. Robienie kopii zapasowych jest fundamentalnym elementem strategii ochrony danych, niezależnie od tego czy dotyczy to użytkowników prywatnych, czy komercyjnych.

Cyberpolisa jako dodatkowa warstwa ochrony

Mimo zachowania wszelkich środków ostrożności nie jesteśmy w stanie całkowicie wyeliminować ryzyka ataku. W takich sytuacjach zbawienne może okazać się ubezpieczenie od ryzyk cybernetycznych. Polisa może obejmować różne scenariusze, takie jak odpowiedzialność cywilną i administracyjną za naruszenie prywatności, koszty obsługi incydentu informatycznego np. ekspertów z zakresu informatyki śledczej, koszty związane z odzyskaniem danych po ataku ransomware, czy pokrycie strat finansowych wynikających z przerw w działalności biznesowej. Dodatkowo polisa może zapewnić wsparcie np. prawne i marketingowe w zakresie zarządzania kryzysowego w celu minimalizacji skutków incydentu.

Znaczenie świadomości i edukacji

Właściwa higiena cyfrowa oraz dobra cyberpolisa stanowią kluczowe elementy skutecznej strategii ochrony w Internecie. Odpowiednia kombinacja środków technicznych, zachowań użytkowników oraz wsparcia finansowego może znacząco zredukować ryzyko i konsekwencje ataków cybernetycznych. W świecie, gdzie technologia odgrywa coraz większą rolę, dbałość o bezpieczeństwo cyfrowe staje się nieodzownym elementem codziennego życia.

artykuł opublikowany w tygodniku Gazeta Ubezpieczeniowa nr 27-28/2024 (1303)

Przemysław Burdach

zastępca dyrektora biura analiz i projektów ubezpieczeniowych
broker ubezpieczeniowy

POWRÓT

Kilka słów o programie Maluch+

11 marca, 2024

W styczniu 2023 roku wiceszefowa Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Barbara Socha, zapowiedziała rozpoczęcie nowego naboru w programie „Maluch +”. Jest to program wspierania instytucji sprawujących opiekę nad dziećmi w wieku do lat trzech.

Program Maluch+ 2023 – wsparcie dla żłobków, klubów dziecięcych i opiekunów dziennych, zwiększające dostępność miejsc opieki dla dzieci do lat trzech. Dofinansowanie dla gmin, podmiotów prywatnych i organizacji

Podstawowym celem programu jest zwiększenie liczby miejsc w żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów. Dofinansowanie mogą otrzymać (możliwość składania wniosków w naborze ciągłym rozpoczęła się 6 lipca ubiegłego roku, a potrwa nie dłużej niż do 31 grudnia 2025 roku) gminy, a także podmioty prywatne, fundacje, stowarzyszenia i osoby fizyczne – jednak tylko w teorii, gdyż w praktyce nie wszyscy mogą liczyć na dofinansowanie ze strony FERS, KPO oraz środków z budżetu państwa – o czym dalej.

Przeznaczenie środków

Program skierowany jest w pierwszej kolejności do gmin, którym przy jednokrotnym podziale środków na początku okresu programowania, przyznano w ramach algorytmu konkretną pulę pieniędzy do wykorzystania na organizację opieki nad dziećmi do lat 3 zgodnie z ich potrzebami. Podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego mogą przeznaczyć środki wyłącznie na adaptację, tj. dostosowanie budynków lub pomieszczeń do potrzeb dzieci (w tym z niepełnosprawnością), w tym do wymogów budowlanych, sanitarno-higienicznych, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, organizację kuchni, stołówek, szatni itp., w celu utworzenia żłobka lub klubu dziecięcego. Budżet programu na tworzenie i funkcjonowanie nowych miejsc opieki wynosi 5 466 776,4 tys. zł.

Zabezpieczenie należytego wykonania umowy

W materiałach ministerstwa znajdziemy informację o warunkach wykorzystania środków, wśród nich będzie też interesująca nas informacja o wymaganym obligatoryjnie zabezpieczeniu należytego wykonania umowy, którego będzie wymagał Skarb Państwa od potencjalnego odbiorcy wsparcia. Ministerstwo wśród możliwych zabezpieczeń wskazuje (do wyboru wojewody): weksel, weksel in blanco, hipotekę, zastaw, gwarancję bankową oraz gwarancję ubezpieczeniową. I wszystko byłoby w najlepszym porządku, gdyby wojewodowie zachowali taką wariantywność w wyborze zabezpieczenia. Niestety, w przypadku Klientki, która zgłosiła się do mnie z problemem, jedynym akceptowalnym zabezpieczeniem była gwarancja – nie byle jaka, bo zabezpieczająca całą wartość zadania. W tym miejscu, jak się można domyśleć, spotykamy się ze ścianą. Nikt na rynku nie posiada w swojej ofercie produktu, który spełniałby założenia i wymagania dotyczące zabezpieczenia należytego wykonania umowy ws. przekazania dofinansowania w takiej wysokości, dla tego typu działalności. Ostatecznie po dłuższej analizie problemu nad sprawą pochyliło się jedynie PZU, prawdopodobnie z „obowiązku”. W tym czasie pieniądze, które miały trafić do wykonawców projektu, trwały w stanie zawieszenia.

Warto rozmawiać

Kto pracował w ubezpieczeniach, ten się w cyrku nie śmieje. To tylko jeden z przykładów, kiedy pośrednicy muszą szukać na szybko na rynku jeszcze nieistniejącego produktu ubezpieczeniowego, oczywiście już po ogłoszeniu i przyznaniu przez rząd dofinansowania. Wystarczyłyby jedynie jakiekolwiek konsultacje na linii rząd – ubezpieczyciele, ale jeszcze przed ogłoszeniem zasad i wymogów dotyczących przyznawania środków. Wówczas można byłoby zweryfikować, czy realizacja oczekiwanych żądań jest możliwa.

artykuł opublikowany w tygodniku Gazeta Ubezpieczeniowa nr 10/2024 (1286)

Marta Świderska

specjalistka ds. ubezpieczeń finansowych
broker ubezpieczeniowy

POWRÓT

Co daje blockchain?

19 lutego, 2024

Współczesny rynek ubezpieczeń korporacyjnych stanowi obszar o rosnącej złożoności
i dynamicznym rozwoju. Ewolucja tego sektora wynika nie tylko z tradycyjnych wyzwań związanych z ryzykiem biznesowym, ale również z nowych realiów, takich jak coraz bardziej skomplikowane zagrożenia cybernetyczne czy dynamiczny charakter danych w dużych przedsiębiorstwach.

Blockchain w ubezpieczeniach korporacyjnych – transparentność, bezpieczeństwo danych, automatyzacja roszczeń i lepsze zarządzanie ryzykiem dzięki smart kontraktom i zdecentralizowanym danym

Czym jest technologia blockchain?

Wyobraźmy sobie księgę, w której zapisane są wszystkie transakcje – każda kolejna strona (blok) zawiera informacje o transakcjach oraz odniesienie do poprzedniej strony (poprzedniego bloku), tworząc łańcuch. Taka księga jest przechowywana nie w jednym miejscu, ale jest rozproszona na milionach komputerów na całym świecie. Każdy z tych komputerów ma dokładną kopię całej księgi, co sprawia, że zmiana informacji w jednym miejscu bez zgody reszty sieci jest niemożliwa. Jakby tego było mało, dane są zaszyfrowane za pomocą zaawansowanych metod kryptograficznych.

Transparentność i redukcja oszustw

Technologia blockchain gwarantuje całkowitą przejrzystość i niezmienność zapisanych danych, skutecznie eliminując potencjalne ryzyko oszustw. Każda transakcja jest rejestrowana, ale też weryfikowana przez wszystkich uczestników sieci, co znacząco wzmacnia zaufanie między stronami oraz umożliwia błyskawiczną weryfikację roszczeń.
W przypadku ubezpieczeń majątkowych, przykładowo blockchain umożliwia zapis historii własności i wszelkich zgłoszonych szkód, co daje ubezpieczycielom bezpieczny dostęp do kompletnego, niepodważalnego historycznego kontekstu aktywów, skutecznie eliminując możliwość fałszerstw.

Automatyzacja procesów za pomocą inteligentnych kontraktów

Blockchain otwiera drzwi do znacznej redukcji kosztów operacyjnych dla firm ubezpieczeniowych, automatyzując procesy, które do tej pory były czasochłonne i kosztowne. Inteligentne kontrakty to samowykonujące się umowy zapisane w kodzie blockchain, które automatycznie procesują określone działania, gdy spełnione zostaną zdefiniowane warunki. W kontekście ubezpieczeń inteligentne kontrakty, mogą automatycznie wypłacać odszkodowania w przypadku wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego, które jest jednoznacznie weryfikowalne. Co nam to daje w praktyce? Ubezpieczenie podróży może być zarządzane przez inteligentny kontrakt, który automatycznie wypłaca odszkodowanie, jeśli lot zostanie opóźniony o więcej niż określoną liczbę godzin, bazując na danych z systemów monitorowania lotów.

Podsumowanie

Podkreślenie znaczenia technologii blockchain dla przyszłości sektora ubezpieczeniowego jest jednoznaczne. Wykorzystanie tej technologii pozwoli nie tylko na poszerzenie oferty usług dla klientów, lecz również na istotne obniżenie kosztów operacyjnych zakładów ubezpieczeń. Aktualnie wprowadzane rozwiązania oparte na blockchainie skutecznie rozwiązują problemy sektora ubezpieczeniowego, wpływając pozytywnie na jego efektywność. Mimo licznych zalet, wdrożenie technologii blockchain w branży ubezpieczeń napotyka na wyzwania, takie jak regulacje prawne czy potrzeba standaryzacji protokołów komunikacyjnych między różnymi podmiotami. Wdrożenie tej technologii stanowi jednak istotny krok ku rewolucji w branży ubezpieczeniowej, obiecując poprawę zarówno doświadczenia klienta, jak i efektywności operacyjnej przedsiębiorstw ubezpieczeniowych

artykuł opublikowany w tygodniku Gazeta Ubezpieczeniowa nr 07/2024 (1283)

Weronika Tyszkiewicz

asystentka brokera w Biurze Obsługi Klientów Strategicznych
Inter-Broker

POWRÓT

Życiowa sprawa ubezwłasnowolnienia

18 grudnia, 2023

„Klasyczne” ubezpieczenie grupowe na życie zawiera rozbudowany zakres ochrony dotyczący zdrowia ubezpieczonego, np. poważne zachorowania, pobyty w szpitalu, trwałe uszczerbki na zdrowiu. Pieniądze przyznawane są po spełnieniu przesłanek wynikających z ogólnych warunków ubezpieczenia, na wniosek osoby ubezpieczonej.

Ubezpieczenie grupowe na życie – ochrona zdrowia, poważne zachorowania, pobyty w szpitalu, trwałe uszczerbki na zdrowiu, ubezwłasnowolnienie. Jak otrzymać środki, gdy ubezpieczony nie może samodzielnie zgłosić świadczenia

Jak otrzymać środki finansowe w sytuacji kiedy ubezpieczony, ze względu na krytyczny stan zdrowia nie jest w stanie zgłosić świadczenia?

Z perspektywy ogólnych warunków ubezpieczenia, zakłady ubezpieczeń przewidują tylko jedną sytuację, w której uprawionym do otrzymania środków finansowych jest uposażony, a mianowicie śmierć osoby ubezpieczonej (bez względu na jej przyczynę). Pozostałe świadczenia dotyczą ubezpieczonego, i to on w swoim imieniu musi wystąpić o wypłatę środków, przedstawiając odpowiednie dokumenty w tym zakresie.

W oczekiwaniu na wypłatę

Dobre ubezpieczenie na życie obejmuje swoim zakresem takie świadczenia jak uszczerbek na zdrowiu wskutek udaru mózgu lub nieszczęśliwego wypadku wypłacany za każdy procent uszczerbku, gdzie ww. kwoty mogą dochodzić od kilkudziesięciu do nawet kilkuset tysięcy złotych. Dodatkowo, ubezpieczony może liczyć na świadczenia za pobyt w szpitalu (który w przypadku wypadku może trwać nawet kilka miesięcy). Wielu ubezpieczycieli przewiduje również wypłaty za wystąpienie u ubezpieczonego inwalidztwa, niezdolności do pracy, czy braku samodzielnej egzystencji (w przypadku ciężkiego udaru mózgu człowiek może już nigdy nie wrócić do sprawności sprzed choroby). Do tego dochodzą różnego rodzaju renty miesięczne, czy refundacje sprzętów rehabilitacyjnych.

Reasumując, ubezpieczony może liczyć na bardzo wysoką wypłatę, która będzie stanowiła nieodzowną pomoc przy sprawowaniu nad nim opieki i zabezpieczy jego rodzinę po utracie jednego z żywicieli.

Nieoczekiwany cykl zdarzeń

Sytuacja się komplikuje, gdy występuję taka przeszkoda, że ubezpieczony spełnia wszystkie przesłanki, ale de facto nie jest w stanie „fizycznie” sam wystąpić o świadczenie. Tyczy się to tego rodzaju zdarzeń lub wypadków w wyniku, których ubezpieczony ulega na tyle poważnym powikłaniom chorobowym jak np. udar, czy zapadnięcie w śpiączkę, że nie jest możliwe spełnienie przesłanki warunkującej skorzystanie ze świadczenia jaką stanowi wystąpienie o wypłatę osobiście, we własnym imieniu.

Kluczowym aspektem powstania problemów z realizacją świadczenia jest brak wcześniejszego umocowania osoby bliskiej, która w naszym imieniu może wystąpić do ubezpieczyciela o wypłatę środków finansowych. Niestety, rzadko który ubezpieczony (w szczególności dotyczy to osób młodszych) myśli o takim prawnym zabezpieczeniu. W sytuacjach kryzysowych zwykle jest już za późno na podjęcie odpowiednich działań. Z reguły nieszczęśliwy wypadek lub udar, który spowoduje u nas utratę świadomości następuje nagle i nie można – ani jego wystąpienia, ani jego następstw w żaden sposób przewidzieć.

Co zatem jeżeli osoba ubezpieczona nikogo uprzednio nie umocowała do wystąpienia w jej imieniu do ubezpieczyciela? Czy należne jej świadczenie przepada?

Tuszowy odcisk palca

Spośród sytuacji generujących następczo trudności w uruchomieniu potrzebnych środków z ubezpieczenia, należy wyróżnić dwie podstawowe: mianowicie – taką, w której ubezpieczony odniósł poważne obrażenia (np. paraliż), ale możliwy jest jego świadomy kontakt z otoczeniem oraz taką, w której uprawniony do świadczenia znajduje się w stanie wyłączającym komunikowanie się (np. śpiączka).

Należy zawsze ocenić czy w konkretnych okolicznościach istnieje możliwość świadomego udzielenia przez chorego umocowania do działania w jego imieniu. Jest to rozwiązanie oczywiście najprostsze pod względem prawnym. Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli miałoby to być pełnomocnictwo ogólne, czyli umożliwiające działanie we wszelkich sprawach, kodeks cywilny dla zachowania jego ważności wymaga formy pisemnej. Ustawodawca, przewidując możliwości udzielenia umocowania także przez osoby niemogące pisać, wprowadził regulację formy złożenia oświadczenia woli w postaci tuszowego odcisku palca mocodawcy na dokumencie, a obok niego podpisu ustanowionego pełnomocnika wraz z podaniem przez niego imienia i nazwiska upoważniającego.

Negatywne konotacje pojęcia „ubezwłasnowolnienie”

W odniesieniu do ubezpieczonego przebywającego w śpiączce, istnieje możliwość skorzystania z instytucji ubezwłasnowolnienia. W doktrynie akcentuje się, iż termin „ubezwłasnowolnienie” niezbyt prawidłowo oddaje znaczenie i sens instytucji prawnej kryjącej się pod nim. Mimo iż prowadzi ona do pozbawienia zdolności do czynności prawnych, to jednak nie pozbawia człowieka woli, lecz stanowi reakcję na istniejącą już sytuację, w której występują zaburzenia przy wyrażaniu tej woli. Co więcej, w języku potocznym słowo „ubezwłasnowolnienie” ma negatywne konotacje, a nawet charakter piętnujący. Przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego są następujące: ukończenie przez osobę, która miałaby podlegać ubezwłasnowolnieniu 13 roku oraz okoliczność, że osoba ta nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Kodeks cywilny konstytuuje przykładowe nieprawidłowości, takie jak choroba psychiczna czy niedorozwój umysłowy, powodujące niemożność pokierowania własnym postępowaniem przez chorego. Nadto, w literaturze przedmiotu akcentuje się, iż przez niemożność pokierowania własnym postępowaniem rozumie się przede wszystkim brak możliwości dokonywania czynności prawnych w sposób świadomy i swobodny. Stan śpiączki z całą pewnością wpisuje się w dyspozycję przepisu kodeksu. Zauważyć należy jednak, że każdorazowo o ustaleniu występowania medycznych przesłanek ubezwłasnowolnienia musi decydować biegły z zakresu psychiatrii lub neurologii oraz psychologii. Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, sąd ustanawia opiekuna. W toku postępowania, sąd może także ustanowić doradcę tymczasowego, którym jest najczęściej osoba najbliższa dla osoby, której wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy. To właśnie ten doradca, który ma za zadanie chronić osobę jak i mienie ubezpieczonego, może spełnić kluczową rolę w skutecznym uruchomieniu środków z polisy. Najistotniejszy jest jednak fakt, iż ubezwłasnowolnienie, zwłaszcza całkowite, jest tak daleko idącą ingerencją w sferę praw i wolności człowieka, że stosowane winno być wyjątkowo, w wypadkach, gdy nie ma możliwości ochrony osoby chorej w inny sposób.

Postulaty de lege ferenda

Mając na uwadze zawiłość regulacji oraz czas trwania postępowania, należałoby rozważyć wprowadzenie do ustawodawstwa prostszego mechanizmu pozwalającego na wszczęcie procesu likwidacji szkody dla osoby potrzebującej środków. Wszak ma to służyć wyłącznie dobru i słusznemu interesowi ubezpieczonemu.

artykuł opublikowany w tygodniku Gazeta Ubezpieczeniowa nr 50/2023 (1275)

Emilia Sobierajska

Radca prawny | Broker ubezpieczeniowy

Mateusz Narzyński

Broker ubezpieczeniowy | Biuro Ubezpieczeń na Życie

POWRÓT

Ubezpieczenia dla rolnictwa – kilka słów o dotowanym ubezpieczeniu upraw rolnych

9 października, 2023

W branży rolnej druga połowa roku jest związana z intensywnymi pracami polowymi, kiedy to następuje zbiór plonów i jednocześnie sporo działań ukierunkowane jest na wysiew upraw ozimych oraz ich pielęgnację. Czas ten jest ważny również z ubezpieczeniowego punktu widzenia.

Dotowane ubezpieczenie upraw rolnych – ochrona plonów, ciągłość działalności rolnej, ubezpieczenie na wypadek zjawisk pogodowych. Jesienny sezon ubezpieczeń wspierany z budżetu państwa dla rolników

Trwa jesienny sezon ubezpieczenia upraw, a ubezpieczyciele zachęcają producentów rolnych do zawierania polis dotowanych z budżetu państwa, które w zamierzeniu mają zapewnić ochronę roślin, a więc rolnego biznesu, przed następstwami trudnych do przewidzenia różnych zjawisk pogodowych. Ważne jest, aby uprawy były chronione w sposób gwarantujący wypłatę odszkodowania w wysokości pozwalającej na utrzymanie ciągłości działalności, w tym pełne pokrycie utraconych zysków czy też zwrot poniesionych kosztów. Na znaczeniu nabierają także proponowane rozwiązania, biorąc pod uwagę, że dotowane ubezpieczenie precyzuje z jednej strony ustawa o ubezpieczeniu upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, obowiązująca ze zmianami od 2005 roku, a z drugiej towarzystwa ubezpieczeniowe na podstawie własnych ogólnych warunków, ale skonstruowanych z uwzględnieniem zapisów ustawy.

Dotowane – to znaczy jakie?

Czy dotowane ubezpieczenie spełnia faktyczne potrzeby rolnictwa? W tym kontekście warto zwrócić uwagę, że wspomniana ustawa, definiując ryzyka objęte ubezpieczeniem, ma bardzo duży wpływ na kształt dotowanej polisy. W drodze rozporządzeń ustalone zostają natomiast wysokości dopłat do składek oraz maksymalne sumy ubezpieczenia na jeden hektar obowiązujące w danym roku. Dopłaty są określane procentowo. Od 2016 roku wynoszą 65% składki, wcześniejszy poziom to 50% – w tym zakresie należy uznać, że wsparcie państwa jest wysokie. Odrębną sprawą jest realność pokrycia ubezpieczeniowego w kwestii samych ryzyk obejmowanych polisą, gdzie ubezpieczyciele wykorzystują terminologię wskazaną w ustawie. Na dużą uwagę zasługują podane przez ustawodawcę okresy odpowiedzialności dla części zdarzeń, dla przykładu ujemne skutki przezimowania są ubezpieczane w okresie od 1 grudnia do 30 kwietnia, przymrozki wiosenne od 15 kwietnia do 30 czerwca. Niewątpliwe jest globalne ocieplanie klimatu, a co za tym idzie, stopniowe przesuwanie się fenologicznych pór roku i wynikające z tego między innymi wcześniejsze zakończenie zimy skutkujące szybszym rozpoczęciem przez rośliny wiosennej wegetacji. Wszystko to wpływa na tempo wchodzenia roślin w kolejne fazy rozwojowe. Efekt? Sztywne ramy czasowe, dla niektórych ryzyk, wykazują coraz większe odchylenia względem rzeczywistych okresów, kiedy uprawy mogą być zagrożone wystąpieniem poszczególnych szkód. W przypadku przymrozków wiosennych i tradycyjnych upraw, szczególnie istotne stają się plantacje rzepaku, gdzie kwitnienie przed 15 kwietnia nie jest objęte ubezpieczeniem.

W części towarzystw są dostępne klauzule rozszerzające ryzyko przymrozków wiosennych o szkody powstałe od 21 marca, ale w takim przypadku rekompensata jest limitowana, co powoduje, że interes producentów rolnych zostaje zabezpieczony w niewielkim stopniu. Inną okolicznością jest coraz częstsze występowanie suszy, lecz konstrukcja tego ryzyka jest niekorzystna dla rolników, oraz wyłącznie część towarzystw oferuje takie ubezpieczenie. Ustawa, i w podobnej treści ogólne warunki, wskazuje że w przypadku suszy zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność, jeżeli szkody w plonie głównym wyniosą co najmniej 25% – taki warunek wyklucza z ochrony straty o mniejszych rozmiarach. Zastosowanie ma równolegle franszyza redukcyjna w wysokości 20%, 25% lub 30% sumy ubezpieczenia – i ten zapis podlega dyskusji, ponieważ w praktyce zwykle przyjmuje się, że franszyza liczona jest od wartości szkody. Kontrowersyjna jest tak samo wysokość redukcji odszkodowania aż o kilkadziesiąt procent.

Coś pozytywnego?

Nie można przy tym kategorycznie stwierdzić, że w ubezpieczeniach dotowanych przeważa negatywny wydźwięk. Dotychczas następowały też zmiany w dobrym kierunku, jak wzrost dopłat do 65% składki, rozbudowa katalogu podmiotów uprawnionych do dotowanego ubezpieczenia, podwyższenie puli środków przeznaczanych corocznie na dopłaty czy zwiększenie liczby towarzystw oferujących ten rodzaj ubezpieczeń. Jeszcze około dziesięć lat temu na rynku działały trzy towarzystwa, w których można było nabyć dotowaną polisę uprawową, obecnie jest to aż ośmiu ubezpieczycieli. Już sam ten fakt decyduje o tym, że wzrasta konkurencyjność ofert, tu kluczową funkcję pełni broker ubezpieczeniowy, który mając szeroką wiedzę oraz doświadczenie, jest w stanie negocjować i zarekomendować swoim klientom najlepsze rozwiązania.

Co dalej?

Pomimo dopłat do składek dane pokazują, że spora grupa producentów rolnych nie ubezpiecza upraw lub zawiera polisy w ograniczonym albo tylko minimalnym zakresie. Od dawna pojawiają się postulaty przebudowy dotowanego systemu ubezpieczeń, jak chociażby rozszerzenie wykazu upraw objętych dopłatami o rośliny coraz chętniej i na większą skalę uprawiane w naszym kraju bądź bardziej liberalne podejście do sum ubezpieczenia, które wskazywane w formie rozporządzenia nie zawsze odzwierciedlają gospodarcze trendy i ceny. Te i inne czynniki wymuszają konieczność wprowadzenia w ubezpieczeniach rolnych elastyczności, która pozwoli bieżąco reagować na pojawiające się zmiany rynkowe i oczekiwania branży rolnej oraz tym samym przyczyni się do zwiększenia powszechności posiadania polis. Niezależnie jednak od wad i potrzeby zmian, system funkcjonujący obecnie proponuje dla rolnictwa określone możliwości na zabezpieczenie upraw przed skutkami najczęściej pojawiających się zjawisk atmosferycznych i mimo wszystko ciągle ważne znaczenie ma popularyzacja ubezpieczeń, także z wykorzystaniem opcji komercyjnych, które są odpowiedzią wobec nie wszystkich, ale wybranych mankamentów ubezpieczenia dotowanego.

artykuł opublikowany w tygodniku Gazeta Ubezpieczeniowa nr 40/2023 (1265)

Łukasz Reszczyński

Broker Ubezpieczeniowy

POWRÓT