Ile lat na zgłoszenie roszczenia? Terminy przedawnienia odszkodowania

11 czerwca, 2025

Kiedy przedawnia się roszczenie o odszkodowanie?

Roszczenia odszkodowawcze są istotnym narzędziem ochrony prawnej, które przysługują osobom poszkodowanym w różnych sytuacjach życiowych – od wypadków komunikacyjnych, przez błędy medyczne, aż po zalania mieszkań czy szkody majątkowe wyrządzone przez osoby trzecie. Prawo przewiduje możliwość uzyskania rekompensaty za doznaną szkodę, jednak nie można jej dochodzić w nieskończoność.

Każde roszczenie ma swój „termin ważności”, po którego upływie dochodzenie odszkodowania staje się znacznie utrudnione, a często wręcz niemożliwe. Mowa tu o instytucji przedawnienia roszczeń odszkodowawczych

Ile lat na zgłoszenie roszczenia przysługuje poszkodowanemu? Jakie są wyjątki? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w niniejszym artykule.

Czym jest przedawnienie?

Przedawnienie to instytucja prawa cywilnego, która polega na ograniczeniu w czasie możliwości dochodzenia roszczeń majątkowych. Po upływie określonego terminu dłużnik (czyli osoba zobowiązana do zapłaty odszkodowania) może skutecznie uchylić się od spełnienia świadczenia, powołując się na zarzut przedawnienia. Co ważne, sąd nie bada tej kwestii z urzędu – zarzut musi zostać podniesiony przez stronę pozwaną.

Nie oznacza to, że po przedawnieniu roszczenie „znika”. Nadal istnieje, ale ma ono charakter tzw. roszczenia niezupełnego – może być spełnione dobrowolnie, jednak nie można go egzekwować przymusowo, np. za pomocą komornika.

Ogólne terminy przedawnienia roszczeń

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, ogólny termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi:

• 6 lat – w przypadku roszczeń niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej,
• 3 lata – dla roszczeń wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej oraz roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz, alimenty).

Jednakże w przypadku roszczeń odszkodowawczych stosuje się bardziej szczegółowe regulacje zawarte w art. 442¹ Kodeksu cywilnego, które dostosowują termin do charakteru zdarzenia powodującego szkodę.

Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych – zasady szczególne

W przypadku roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z czynu niedozwolonego (czyli np. wypadku, uszkodzenia mienia, błędu medycznego), terminy przedawnienia są następujące:

Zgodnie z art. 442¹ §1 k.c.:

„Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.”

To oznacza, że bieg przedawnienia nie zaczyna się automatycznie w dniu szkody, ale dopiero w momencie, gdy poszkodowany wie, kto spowodował szkodę i jaki jest jej zakres.

2. Ograniczenie maksymalne – 10 lat od zdarzenia

Nawet jeśli poszkodowany nie dowiedział się o szkodzie od razu, roszczenie przedawnia się najpóźniej po 10 latach od dnia zdarzenia, które ją spowodowało (art. 442¹ §1 zd. 2 k.c.).

3. Przestępstwo – 20 lat na roszczenie

Jeśli szkoda została wyrządzona przestępstwem, np. wypadkiem pod wpływem alkoholu, to zgodnie z art. 442¹ §2 k.c.:

• „Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o jej naprawienie przedawnia się z upływem dwudziestu lat od dnia popełnienia przestępstwa, bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.”

Taki długi okres daje większą szansę na skuteczne dochodzenie roszczenia, szczególnie w przypadkach, gdzie odpowiedzialność karna sprawcy ma wpływ na tok postępowania cywilnego.

4. Szkoda na osobie – szczególna ochrona

W przypadku szkód na osobie (np. trwały uszczerbek na zdrowiu, śmierć bliskiego) obowiązuje dodatkowa ochrona. Zgodnie z art. 442¹ §3 k.c.:

• „W razie wyrządzenia szkody na osobie, roszczenie przedawnia się nie wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, nawet jeśli od zdarzenia minęło więcej niż 10 lat.”

To oznacza, że nie stosuje się tu ograniczenia 10-letniego – termin liczy się od momentu uzyskania wiedzy przez poszkodowanego, co może nastąpić nawet wiele lat po zdarzeniu. 

5. Małoletni poszkodowani

W przypadku małoletnich, zgodnie z art. 122 k.c.:

• termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od osiągnięcia pełnoletności. 

Przykład: dziecko, które doznało szkody w wieku 5 lat, ma czas do ukończenia 20. roku życia, aby wystąpić z roszczeniem.

Roszczenia wobec ubezpieczyciela – ile lat na zgłoszenie?

Osobną kategorią są roszczenia wobec ubezpieczycieli (np. zakładów ubezpieczeń komunikacyjnych, majątkowych, osobowych).

Zgodnie z art. 819 §1 k.c.:

• „Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem trzech lat, a w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej – z upływem terminu przedawnienia roszczenia przysługującego poszkodowanemu wobec ubezpieczonego.”

Przykład: Jeśli szkoda została wyrządzona przez kierowcę w wyniku wypadku, to roszczenie wobec jego ubezpieczyciela OC przedawnia się w tym samym terminie, co roszczenie wobec sprawcy – czyli zwykle po 3, 10 lub 20 latach.

Jak przerwać bieg przedawnienia?

Aby uniknąć negatywnych skutków przedawnienia, warto znać sposoby jego przerwania. Bieg terminu przerywa się poprzez:

• złożenie pozwu do sądu,
• wszczęcie postępowania mediacyjnego lub arbitrażowego,
• uznanie roszczenia przez dłużnika (np. poprzez korespondencję lub częściową zapłatę).

Po przerwaniu biegu przedawnienia termin liczy się od nowa.

Ile lat na zgłoszenie roszczenia? Kluczowe terminy

Podsumowując, odpowiedź na pytanie ile lat na zgłoszenie roszczenia zależy od wielu czynników, m.in. rodzaju szkody, jej charakteru (majątkowa czy osobowa), wieku poszkodowanego oraz tego, czy sprawca działał umyślnie i czy popełnił przestępstwo. Kluczowe terminy to:

• 3 lata – standardowy termin od poznania sprawcy i szkody,
• 10 lat – maksymalny termin od zdarzenia,
• 20 lat – gdy szkoda wynika z przestępstwa,
• do 2 lat od pełnoletności – w przypadku dzieci.

Dlatego w przypadku jakiejkolwiek szkody warto jak najszybciej podjąć działania prawne i nie odkładać zgłoszenia roszczenia „na później”.

Podsumowanie

Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych to jeden z najważniejszych mechanizmów ograniczających czasową możliwość dochodzenia swoich praw. Znajomość terminów przedawnienia jest kluczowa dla skutecznej ochrony interesów poszkodowanego.

W wielu przypadkach – szczególnie w sprawach o poważne szkody osobowe czy błędy medyczne – warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże ustalić właściwy termin przedawnienia oraz oceni szanse powodzenia sprawy.

Nie zwlekaj! Nawet najlepiej udokumentowana szkoda może nie zostać rozpatrzona, jeśli upłynie ustawowy termin. Skuteczne dochodzenie roszczeń zaczyna się od działania we właściwym czasie.

POWRÓT