Wojna a ubezpieczenia, czyli problematyka związana z tzw. terroryzmem wojennym

W obliczu globalnego wzrostu niestabilności politycznej oraz niepokojów społecznych ryzyko związane z wystąpieniem zdarzeń związanych z prowadzonymi działaniami wojennymi rośnie bezsprzecznie.

Byliśmy już świadkami naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej, upadków dronów wojskowych czy podpaleń wynikających z działalności sabotażowej. Czy można ubezpieczyć się od skutków tego rodzaju zdarzeń?

Aktualna sytuacja geopolityczna i warunki rynkowe

Standardowe warunki ubezpieczenia wyłączają z zakresu ochrony ubezpieczeniowej odpowiedzialność za szkody powstałe w związku lub wskutek wojny i szeroko rozumianych działań wojennych. 

Co do zasady – zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności za szkody powstałe w związku lub wskutek:

1. wojny, działań wojennych, inwazji, wojny domowej, rewolucji, rebelii, przewrotu, stanu wojennego lub wyjątkowego, konfiskaty, nacjonalizacji, rekwizycji, zajęcia lub zniszczenia mienia na mocy decyzji jakichkolwiek legalnie ustanowionych władz, lokautu;
2. aktów terroryzmu i sabotażu, z zastrzeżeniem dodatkowych rozszerzeń odpowiedzialności wprowadzonych klauzulami dodatkowymi;
3. strajków, rozruchów, zamieszek społecznych

Mimo, że od lat rynek ubezpieczeniowy oferuje dodatkową ochronę w zakresie terroryzmu, to jest podkreślić wypada, że tego typu produkty ubezpieczeniowe odnoszą się do terroryzmu w ujęciu tradycyjnym, m.in. na tle religijnym. Poza ochroną ubezpieczeniową natomiast znajdują się wszelkie zdarzenia wyczerpujące definicję wojny czy działań wojennych.

Skutki upadku drona – upadek statku powietrznego czy działania wojenne?

Standardową ochroną ubezpieczeniową w ramach polis ubezpieczenia mienia od zdarzeń losowych objęty jest upadek drona kwalifikowanego jako statek powietrzny. Jednakże, w kontekście obecnej sytuacji geopolitycznej, wypadek z dronem może być upatrywany jako działanie wojenne lub atak terrorystyczny. A zatem, finansowe skutki takiego zdarzenia mogą nie zostać pokryte przez ubezpieczyciela. Ten ostatni zaś może skutecznie odmówić wypłaty odszkodowania powołując się na ogólne wyłączenia swojej odpowiedzialności z uwagi na działania wojenne. Analogicznie wygląda sytuacja z działaniami o charakterze sabotażowym. Zdarzenia polegające na celowym wywołaniu szkód niebagatelnych rozmiarów celem wywołania strachu wśród społeczeństwa i polityków mogą również pozostawać poza ochroną ubezpieczeniową (vide: pożar hal przy ul. Marywilskiej w Warszawie, w odniesieniu do którego, w toku śledztwa prokuratura ustaliła, że był on wynikiem podpalenia dokonanego na zlecenie wywiadu Federacji Rosyjskiej).

Wątpliwości związane z nieprecyzyjną redakcją OWU

Nieprecyzyjny charakter postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia daje szerokie pole do interpretacji i jednocześnie może wywoływać wśród ubezpieczonych złudną nadzieję na pokrycie szkód wynikających ze zdarzeń wojennych. Zakłady ubezpieczeń nie precyzują bowiem dostatecznie szczegółowo, zwłaszcza w kontekście aktualnej sytuacji na świecie, o jaką wojnę chodzi – czy działania wojenne, aby były wyłączone z ochrony ubezpieczeniowej powinny być prowadzone na terytorium RP oraz – czy chodzi o wojnę formalnie wypowiedzianą. Zważywszy na duże wątpliwości interpretacyjne i niejednolitość polityk zakładów ubezpieczeń, Rzecznik Finansowy wystąpił do ubezpieczycieli z apelem o konieczność doprecyzowania zapisów o charakterze klauzul wyłączających ich odpowiedzialność.

Czy możliwe jest wypracowanie ochrony ubezpieczeniowej z uwzględnieniem wyzwań występujących w dynamicznie zmieniającym się krajobrazie ryzyka?

Aktualnie, zakłady ubezpieczeń, a wśród nich lider w zakresie szeroko rozumianych ryzyk politycznych, Lloyd’s oferują rozszerzenie ochrony ubezpieczeniowej na wypadki stanowiące punktowe działania terroryzmu wojennego. W ramach takiej ochrony ubezpieczeniowej możliwe jest objęcie zgłoszonych ubezpieczycielowi składników majątku lub strategicznej infrastruktury przed bezpośrednimi skutkami zdarzeń skategoryzowanych jako terroryzm wojennych. Zakres ubezpieczenia może obejmować:

• uzasadnione koszty naprawy, odtworzenia lub odbudowy uszkodzonego mienia,
• koszty usunięcia pozostałości po szkodzie,
•  straty związane z przerwą w działalności).

Podkreślić należy jednak, że prezentowany zakres ochrony nie ma charakteru bezwarunkowego i nie jest dostępny dla każdego podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej. W tego typu wyspecjalizowanych ubezpieczeniach należy wziąć pod uwagę szczególne, zindywidualizowane podejście ubezpieczyciela do oceny ryzyka, a nadto – liczne obostrzenia oraz dodatkowe wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności.

W przypadku zainteresowania pozyskaniem dodatkowej ochrony ubezpieczeniowej, zapraszamy do kontaktu. Wystąpimy wówczas o przygotowanie zindywidualizowanej oferty.

Emilia Sobierajska

Radca prawny | Broker ubezpieczeniowy