Zmiany w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych – co warto wiedzieć?
20 lutego, 2025*Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych*
Ustawa z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej jako: ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych) przeszła istotną nowelizację. Jakie zmiany weszły w życie i co oznaczają dla właścicieli pojazdów?
Rys historyczny
Dopiero 6 listopada 2024 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, dostosowująca polskie przepisy do najnowszych wymogów unijnych (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2118 z dnia zmieniająca dyrektywę 2009/103/WE w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności).
Z jakiego powodu akcentujemy, że „dopiero”?
A to dlatego, że nadmieniona Dyrektywa została przyjęta 24 listopada 2021 r., a Państwa członkowskie miały ponad dwa lata na jej wdrożenie do krajowych regulacji. W Polsce proces implementacji znacząco wydłużył się, stąd też stanęliśmy pod groźbą zastosowania sankcji, a nadto – część nowelizowanych przepisów posiada wsteczną moc obowiązującą.
Najważniejsze zmiany w ustawie
1. Podwyższenie wysokości sum gwarancyjnych
Podwyższenie wysokości sum gwarancyjnych w obowiązkowym ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz ubezpieczeniu OC rolników, w obecnym stanie prawnym ich wysokość jest następująca:
- 29 876 400 zł – w odniesieniu do jednego zdarzenia skutkującego szkodą na osobie, bez względu na liczbę poszkodowanych,
- 6 021 600 zł – w odniesieniu do jednego zdarzenia skutkującego szkodą w mieniu, bez względu na liczbę poszkodowanych.
2. Definicja „ruchu pojazdu”
3. Nowa definicja „ruchu pojazdu”
4. Wprowadzenie regulacji zapewniającej ochronę poszkodowanym i uprawnionym do odszkodowania w razie niewypłacalności zakładu ubezpieczeń
Dla ubezpieczonych i poszkodowanych podniesienie wysokości sum gwarancyjnych oznaczają lepszą ochronę.
Wyższe sumy gwarancyjne będą miały zastosowanie do umów OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i OC rolnika zawartych po 22 grudnia 2023 r. oraz do zdarzeń zaistniałych po tym dniu w przypadku umów już wówczas obowiązujących. Takie „wsteczne” podwyższenie wysokości sum gwarancyjnych związane jest z opóźnieniem wdrożenia przepisów unijnych do polskiego porządku prawnego.
Definicja „ruchu pojazdu” i „wprowadzenia pojazdu do ruchu”
- Ruch pojazdu – każde użycie pojazdu mechanicznego, które w czasie zdarzenia jest zgodne z funkcją tego pojazdu jako środka transportu, niezależnie od jego cech i terenu, na którym jest używany oraz niezależnie od tego, czy jest on nieruchomy, czy też znajduje się w ruchu.
- Wprowadzenie pojazdu do ruchu – każde użycie pojazdu mechanicznego zgodne z funkcją tego pojazdu jako środka transportu, niezależnie od jego cech i terenu, na którym jest używany oraz niezależnie od tego, czy jest on nieruchomy, czy też znajduje się w ruchu.
Co z tego wynika?
- Nawet statyczne używanie pojazdu, jeśli spełnia funkcje środka transportu może zostać uznane za ruch pojazdu.
- Funkcja środka transportu nie oznacza tylko przemieszczania się samego pojazdu, ale także przemieszczanie się pasażerów, wsiadania i wysiadania, załadunku, rozładunku, zatrzymania się pojazdu i jego postoju.
- Nieistotne jest miejsce użytkowania pojazdu – może to być droga publiczna albo prywatna, teren zakładu pracy, wewnątrz lub na zewnątrz budynku.
Obowiązkowe OC dla pojazdów wolnobieżnych
Jakie są konsekwencje zmian przepisów dla właścicieli pojazdów wolnobieżnych?
W myśl polskich przepisów, pojazd wolnobieżny to pojazd silnikowy, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, z wyłączeniem ciągnika rolniczego.
Nowe przepisy istotnie poszerzają obowiązek nałożony na posiadaczy pojazdów wolnobieżnych w zakresie zawierania umów obowiązkowego ubezpieczenia OC. Obecnie, właściciele pojazdów wolnobieżnych zobowiązani będą do wykupienia polisy OC także w sytuacjach, gdy pojazdy te nie będą wykorzystywane na drogach publicznych, lecz używane będą w miejscu pracy, np. w magazynie czy na parkingu wewnętrznym firmy – jako środek transportu.
Nowelizacja rozszerza obowiązek zawierania obowiązkowego OC dla:
- Wózków widłowych
- Kosiarek
- Ładowarek
- Maszyn budowlanych
Ryzyko związane z używaniem ww. składników mienia jako narzędzi pracy rodzi konieczność zawarcia dobrowolnego ubezpieczenia OC działalności. W przypadku wystąpienia zdarzenia każdorazowo rozstrzygnięciu będzie poddawany aspekt określenia funkcji, jaką dany pojazd pełnił w chwili wyrządzenia szkody.
Dodatkowe ubezpieczenie dla pojazdów wykorzystywanych w działalności
Z uwagi na możliwe rozbieżności interpretacyjne w odniesieniu do pojęcia ruchu pojazdu – rekomendujemy jednoczesne zawieranie umów obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego, jak i dobrowolnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej związanej z prowadzoną działalnością w przypadku wykorzystywania pojazdów wolnobieżnych w jakkolwiek sposób w prowadzonej działalności. Co więcej, należy wyraźnie zaznaczyć, że najlepszym rozwiązaniem byłoby zawieranie wskazanych umów ubezpieczenia z tym samym zakładem ubezpieczeń.
Rekomendacja
Najlepszym rozwiązaniem jest zawarcie obu polis – OC posiadacza pojazdu oraz OC działalności – w tej samej firmie ubezpieczeniowej.
Ochrona w razie niewypłacalności zakładu ubezpieczeń
Nowelizacja ustawy zapewnia także ochronę poszkodowanym i uprawnionym do odszkodowania w razie niewypłacalności zakładu ubezpieczeń.
Kto wypłaci odszkodowanie?
- Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) – będzie organem odpowiedzialnym za wypłatę odszkodowań poszkodowanym i uprawnionym do odszkodowania w wyniku zdarzeń zaistniałych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku niewypłacalności ubezpieczyciela. W celu realizacji tego zadania w ramach UFG zostanie wyodrębniony fundusz do spraw niewypłacalności.
- Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK) – będzie organem odpowiedzialnym za wypłatę takich odszkodowań w wyniku zdarzeń zaistniałych na terytorium innego państwa członkowskiego albo państwa trzeciego, w przypadku niewypłacalności ubezpieczyciela.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
- Nowe sumy gwarancyjne zapewniają lepszą ochronę poszkodowanym.
- Definicja ruchu pojazdu obejmuje więcej sytuacji, co może wpłynąć na interpretację zdarzeń.
- Pojazdy wolnobieżne objęto obowiązkowym OC, nawet gdy nie poruszają się po drogach publicznych.
- UFG i PBUK przejmą wypłaty odszkodowań w razie niewypłacalności ubezpieczycieli.
Dostosowanie się do nowych przepisów jest kluczowe dla właścicieli pojazdów, firm transportowych i przedsiębiorstw wykorzystujących pojazdy wolnobieżne. W celu uniknięcia nieprzyjemnych konsekwencji prawnych, warto upewnić się, że posiadane polisy są zgodne z nowymi regulacjami.
Masz pytania lub potrzebujesz dodatkowych informacji?
Skontaktuj się z nami, a chętnie pomożemy!
Emilia Sobierajska
Radca prawny | Broker ubezpieczeniowy